ساختمان برج آزادی(میدان آزادی)

اولین آسمانخراش ایران سال هاست در بزرگ ترین میدان خاورمیانه جا خوش کرده است

۳۹ سال است که در بزرگ ترین میدان بیضی شکل خاورمیانه زندگی می کند. خیلی ها کنارش عکس یادگاری گرفته و می گیرند. با اینکه مدتی است برایش رقیب بلند قدی پیدا شده اما همچنان بین ایرانیان محبوب است. برج آزادی اولین و بلندترین آسمانخراش ایران است. این برج چهار طبقه، دیدنی های زیادی دارد اما از آنجا که قامتش همیشه جلوی چشم ماست خیلی ها از داخل آن بی خبرند. خبرنگار و عکاس سرنخ سری به این نماد قدیم تهران زدند تا گزارشی از شگفتی های این برج تمام ایرانی تهیه کنند.
محبوب ترین برج ایران است؛ خیلی ها از این برج خاطره دارند. برج آزادی همان طور که از نامش هم پیداست در غرب تهران و در مرکز میدان آزادی قرار گرفته است؛ میدانی به وسعت ۶۵ هزار متر مربع. روزها و شب های زیادی است که این برج شاهد عبور و مرور مردم است؛ مردمی که شاید تا به حال یک بار هم پایشان را داخل این نماد قدیم تهران نگذاشته اند. شاید خیلی هایشان هم نمی دانند داستان ساخت این برج چیست. ماجرای ساخت این برج برمی گردد به سال ها پیش، یعنی سال ۱۳۴۵ خورشیدی. آن زمان با توجه به نیاز کشور برای ساخت نماد ملی در پایتخت، یک مسابقه طراحی بین معماران ایرانی برگزار شد. معماران خبره زیادی در این مسابقه شرکت کردند و طرح های زیادی پیشنهاد شد. همین ماجرا باعث شد انتخاب بهترین طرح به کار دشواری تبدیل شود اما بالاخره از میان طرح های پیشنهادی طرح معمار ۲۴ ساله ای که به تازگی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ التحصیل شده بود برگزیده شد و کار ساخت برج آزادی کلید خورد.

برج آزادی

برج کاملاً ایرانی

کار ساخت بنای برج آزادی در یازدهم آبان ۱۳۴۸ آغاز شد تا یکی از نمادهای محبوب ایران خلق شود. مصالحی که در ساخت این برج استفاده شدند همه از داخل کشور تهیه شدند تا این بنا کاملاً ایرانی باشد. کار ساخت این پروژه ملی در ۲۶ دی ماه ۱۳۵۰ به پایان رسید. برای ساخت این برج همه جوانب بررسی شد تا بعدها مشکلی پیش نیاید؛ مثلاً همان طور که می دانید برج چهار طبقه نزدیک فرودگاه مهرآباد قرار گرفته است؛ بنابراین برج باید طوری ساخته می شد تا برای هواپیماها مشکلی ایجاد نکند. به همین دلیل ارتفاع آن از سطح میدان ۴۵ متر در نظر گرفته شد. معماری این برج هم در نوع خودش بی نظیر است. معماری آن تلفیقی است از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و اسلامی و حتی طراحی فضای میدانی که برج در آن ساخته شده هم از معماری اصیل ایرانی- اسلامی بی نصیب نمانده است؛ « آبنماها و حوضچه های غربی- شرقی و درختکاری های اطراف میدان از معماری باغ های ایرانی الهام گرفته شده اند. آبنماها هم از روی بهترین نمونه ها یعنی آبنمای باغ فین کاشان طراحی شده اند.» اینها را مینا اکبری جاوید، مدیر روابط عمومی برج آزادی می گوید. او نه سال است که در این مجموعه کار می کند. به گفته اکبری طرح لانه زنبوری ای که فضاهای چمن کاری شده در اطراف برج را هم در برگرفته، از روی طرح داخلی گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان است. جالب است بدانید میدان آزادی به وسیله گذرگاه زیرزمینی ای که در ضلع شرقی برج پیش بینی شده است به معابر اطراف راه دارد.

برج آزادی

استخوان بندی بتنی

معماران برج آزادی آن چنان با سلیقه کارشان را انجام داده اند که از هر زاویه ای به برج نگاه کنید شاهد زیبایی بی نظیر آن هستید. نقشه های ماهواره ای هم زیبایی های برج را تأیید می کنند. این نقشه ها یک فرم هشت ضلعی از برج را نشان می دهند. وقتی این فرم هشت ضلعی با فرم بیضی شکل میدان ترکیب می شوند ارتباط بصری زیبایی را به وجود می آورد؛ «فرم هشت ضلعی سابقه ای دیرینه در معماری ایران زمین دارد و نمونه هایش را می توان در بناهای معروفی مثل گنبد سلطانیه در زنجان و کاخ خورشید در کلات نادری دید.»استخوان بندی برج آزادی از جنس بتن است. علاوه بر بتن در ساخت نماد قدیم تهران از سنگ ها و مصالح ایرانی هم استفاده شده است؛ «در نمای برج آزادی از ۲۵ هزار سنگ سفید استفاده شده که تمامی آنها از معادن منطقه جوشقان اصفهان استخراج شده اند. طراحان برج این سنگ ها را در ۱۵ هزار شکل متفاوت به کار گرفته اند. آنها برای ساخت این بنا فقط از مصالحی که در کشورمان وجود دارد استفاده کرده اند.» علاوه بر کاربرد سنگ در نمای برج، درهای اصلی برج آزادی هم که حدود هفت تن وزن دارند از سنگ های گرانیتی ساخته شده اند. این سنگ ها از همدان و کردستان به محل ساخت برج منتقل شده اند.

برج آزادی

ضد زلزله همراه با دو آسانسور و ۲۷۷ پله

برج تماماً ایرانی آزادی چهار پایه دارد؛ داخل دو تا از این پایه ها آسانسور تعبیه شده اما در دو پایه دیگر که به صورت ضربدری مقابل هم قرار گرفته اند راه پله ساخته شده است؛ یعنی چیزی حدود ۲۷۷ پله که شما را به بالای برج می رساند. در ساخت این بنا هندسه دوران ساسانی و اسلامی به وضوح دیده می شود؛ «قوس بیضی شکل اصلی نمای شرقی- غربی برج نمادی از قوس های عصر ساسانی مانند ایوان مدائن (طاق کسری) است. به علاوه قوس جناغی شکل بالای برج و کاربندی های میان این دو قوس هم که با کاشیکاری های فیروزه ای رنگ و طرح پر طاووسی خودنمایی می کنند از نمادهای اصلی معماری دوره اسلامی هستند.» با اینکه معماران برج برای زیبایی آن سنگ تمام گذاشته اند اما این ماجرا باعث نشده آنها به فکر استحکام برج نباشند. به گفته مدیر روابط عمومی برج آزادی، قطر سنگ هایی که روی برج کار شده اند در قسمت پایین برج ۲۵ سانتی متر و در قسمت های بالا ۱۱ سانتی متر است. علاوه بر این سنگ های مقاوم، برای استحکام بیشتر برج از بتن آرمه هم استفاده شده. در واقع برج آزادی یکی از اولین بناهایی است که در ایران با این حجم عظیم بتن آرمه ساخته شده. به همین دلیل این بنا در برابر زلزله ایستایی و مقاومت بالایی برخوردار است.

برج آزادی

تهویه طبیعی

همه دیوارهای برج به وسیله بتن های تیشه ای و صاف پوشانده شده اند. در طبقه چهارم برج می توان از طریق پنجره های شش ضلعی ای که در این طبقه تعبیه شده دور تا دور میدان آزادی را تماشا کرد؛ «در طبقه چهارم، گنبد زیبایی از میان فرم هشت ضلعی پشت بام بیرون زده که در حقیقت از طبق سوم برج در ارتفاع ۳۳ متری شروع و تا بالای پشت بام در ارتفاع ۴۶/۲۵ متری ادامه پیدا کرده است. این گنبد که با کاشی کاری بسیار زیبای فیروزه ای رنگ پوشیده شده، به نوعی برگرفته از گنبدهایی است که در معماری مقبره ها و امامزاده ها به کار گرفته می شده اند. گنبد رادکان غربی و قابوس در گلستان، گنبد رادکان شرقی در قوچان و گنبد مسجد خانقاه در فارس نمونه ای از این گنبدها هستند.»
طبقه چهارم برج به ظاهر معماری ساده ای دارد اما وقتی دقیق تر نگاه کنید متوجه می شوید که فضاهای خالی مستطیل شکلی که به صورت عمودی دور تا دور این طبقه قرار گرفته اند برگرفته از بادگیرهای ایرانی ای هستند که در یزد بیشتر به چشم می خورند. پنجره های شش ضلعی لانه زنبوری شکل هم در واقع با الهام از جایگاه دیده بان ها و نگهبانان قلعه های قدیمی ساخته شده اند؛ «گنبد فیروزه ای رنگ در این طبقه به حالت دورانی ساخته شده. به این خاطر که وقتی باد از میان پنجره های زنبوری شکل و بادگیرها به داخل این طبقه وارد شد، از طریق همین گنبد به صورت دورانی و از پشت بام به خارج هدایت شود. در واقع معماری این طبقه یک نوع تهویه طبیعی را در این قسمت به وجود آورده است. حتی سازندگان برج برای زمان بارندگی هم راهکاری داشته اند تا آب از پشت بام به داخل طبقه چهارم نفوذ پیدا نکند. یعنی وقتی باران به داخل بیاید، آب از شیارهای گنبد فیروزه ای رنگ به طرف آبراهه ای که در اطراف گنبد قرار داده اند هدایت می شود. به این ترتیب آب از این مسیر به بیرون ریخته می شود. بنابراین با این تدبیر بارندگی باعث فرسایش قسمت های مختلف طبقه چهارم نمی شود.» معماران برج آزادی خیلی حساب شده کارشان را انجام داده اند تا یکی از ماندگارترین و تکمیل ترین بناهای ایران را خلق کنند.
در طبقه سوم برج آزادی یک سالن تشریفات وجود دارد. برای ساخت سقف گنبدی شکل این طبقه هم برای اولین بار در کشور از بتن سفید استفاده شده است. در ارتفاع ۲۳ متری از سطح زمین طبقه دوم برج قرار گرفته و پشت دیواره های شیب دار این طبقه، کاشیکاری های پر طاووسی شکل نمای برج را تزئین کرده اند؛ «کاربندی های موجود در قسمت های مختلف مجموعه و به خصوص طبقات برج، همگی برگرفته از کاربندی های دوره اسلامی است؛ مانند بناهایی مسجد وکیل شیراز( قرن ۱۲ هجری) و گنبد سرای امین الدوله در کاشان(قرن ۱۳ هجری).»

برج آزادی

ورود از در شرقی

بعد از معرفی طبقات بالای برج نوبت به طبقات زیرین آن می رسد. اما قبل از رفتن به زیر زمین برج بهتر است بدانید که برای وارد شدن به برج آزادی باید از دو زیرگذر که در قسمت شرقی و شمالی میدان آزادی واقع شده اند استفاده کرد. به این ترتیب با پایین رفتن از پله ها وارد زیر زمینی می شوید که شما را به برج و طبقاتش می رساند؛ «بازدید کنندگان معمولاً از در شرقی وارد برج می شوند و کارمندان و پرسنل هم از در شمالی.»
سالن های متنوعی که زیر برج وجود دارند از دیگر قسمت های دیدنی بنای آزادی هستند و شما قبل از اینکه به پایه های برج برسید باید از میان این سالن ها عبور کنید. اگر از قسمت شمالی وارد زیر زمین بنای سفید آزادی شوید، اولین جایی را که پشت سر می گذارید سالنی است که به نام سالن اقوام معروف است. دور تا دور این قسمت را با تابلوهای نقاشی تزئین کرده اند. به گفته اکبری در راهروی اقوام آثار هنرمندان به صورت دوره ای نصب می شود. در کنار این تابلوها، چند ویترین در داخل دیوارها تعبیه شده که آثار و صنایع دستی شهرهای مختلف و انواع و اقسام سازهای سنتی در آنها خودنمایی می کنند. افرادی که به مطالعه علاقه دارند هم می توانند از کتابخانه اختصاصی برج استفاده کنند. این کتابخانه که ۲۱۲ متر مربع از زیر زمین برج را به خود اختصاص داده در مجاورت نگارخانه قرار دارد؛ «قسمت عمده کتابخانه آزادی را کتاب هایی با زمینه های فرهنگی، هنری، تاریخی، اجتماعی و معماری اسلامی تشکیل می دهند که به زبان های فارسی، انگلیسی و فرانسه هستند.» زیرزمین برج آزادی یکی از پربازدیدترین محل های برج است؛ چرا که نگارخانه، راهروی تکنولوژی، سالن آمفی تئاتر یا مولتی ویژن، سالن تشریفات، ایران شناسی، گذرگاه پیشینیان، موزه تالار کهن و سالن سیمولیشن در این محل قرار دارند. در مجاورت کتابخانه، سالنی وسیع با پاسیویی بسیار زیبا قرار دارد که یک آبنمای زیبا هم در آن قرار گرفته. اکبری می گوید معماری ویژه و نورپردازی این سالن موجب شده که از آن به عنوان فضایی بسیار مناسب جهت برگزاری نمایشگاه ها و ارائه آثار هنرمندان استفاده شود؛ «با وجود اینکه در بیشتر طبقات برج همکاران ما برای راهنمایی بازدید کنندگان حضور دارند و می توانند اطلاعاتی را در خصوص این نمای ملی در اختیار آنها بگذارند، بازدید کنندگان می توانند با امکاناتی که ما در راهروی تکنولوژی گذاشته ایم، اطلاعات جامعی درباره برج به دست بیاورند.» راهروی تکنولوژی بین پرسنل برج به سایت معروف شده است؛ «در راهروی تکنولوژی دو سالن قرینه ای مدور قرار گرفته که سقف آنها با تلفیقی از معماری سنتی و مدرن و طاق گنبد گونه با گوشه سازی های سنتی ایرانی- اسلامی طراحی و ساخته شده است. در مرکز هریک از این سالن ها، فضایی مدور با ۲۸ صفحه نمایش رایانه ای قرار داده ایم و بازدید کننده با قرار گرفتن روی صندلی های مقابل صفحه به بانک اطلاعاتی پر و پیمانی در خصوص وقایع انقلاب، معماری برج آزادی و ایران شناسی دسترسی پیدا می کند.» البته در این راهرو بازدید کنندگان ضمن هدایت به سمت سالن های دانستنیها و نمایش می توانند با نمونه هایی از تکنولوژی های پیشرفته امروزی هم آشنا شوند. روبات پاسخگو، پانل بخار لیزر و سیستم های IVS که در این راهرو قرار گرفته اند، نمونه هایی از تکنولوژی مدرن در این بخش هستند.

برج آزادی

سینما چهاربعدی

سالن آمفی تئاتر یکی دیگر از محل های جالب زیر زمین برج است که آن را به نام مولتی ویژن هم می شناسند. این سالن در عمق ۱۵ متری از سطح زمین قرار گرفته؛ «طول این سالن ۵۰ متر و عرضش ۲۴ متر است. سالن مولتی ویژن به پیشرفته ترین فناوری های نمایش مجهز شده و به صورت چند منظوره مورد استفاده قرار می گیرد.» از اکران فیلم های سینمایی گرفته تا اجرای تئاتر، کنسرت، برنامه ها و مسابقات تلویزیونی، برگزاری همایش های مختلف، نمایش لیزر و نمایش مولتی در این سالن برگزار می شود. برنامه مولتی ویژن شامل نمایش صحنه ای، نمایش ویدئو، اسلاید، نور، صدا و نمایش لیزر است!
سینما سیمولیشن یکی دیگر از دیدنی های مجموعه آزادی است. گنجایش این سالن منحصر به فرد که اولین تجربه سینمای چهار بعدی در ایران محسوب می شود ۵۱ نفر است. در این سالن فیلم های سینمایی که به وسیله کدهای مخصوص جهت حرکت و واکنش های مختلف صندلی ها تنظیم شده، برای مخاطبان به نمایش در می آید؛ «این سالن توسط متخصصان داخلی راه اندازی شده و سیستم آن دیجیتال باکس است. این سیستم متناسب با استانداردهای تصویری جهان بوده و دارای سیستم اکوستیک صدا و دالبی فراگیر است. در این سینما سه پرده زاویه دید را برای بیننده فراهم می کند.»
سالن ایران شناسی هم یکی دیگر از محل های دیدنی برج آزادی است؛ محلی که نقشه و ماکتی از سرزمین پهناور ایران زمین طرح کلی اش را تشکیل داده است. بازدیدکنندگان در این بخش توسط ریل های متحرک که روی نقشه به حرکت در می آیند به تماشای طرح های حجمی و تصاویر مختلفی از مراکز تاریخی، مذهبی، صنعتی، بعضی از ویژگی های اقلیمی، تنوع جغرافیایی و فرهنگی ایران می نشینند؛ « در قسمت شمالی ماکت، آبنمایی با کاشیکاری و سنگ کاری بسیار زیبا وجود دارد که نمادی از دریای خزر است و در قسمت جنوبی هم حوضچه هایی به چشم می خورد که نشانگر خلیج فارس و بخشی از دریای عمان است.» از هر سالن موزه آزادی که بگذرید از موزه تالار کهن به راحتی نمی توانید بگذرید چرا که در این قسمت شما می توانید شاهد زیباترین مجموعه از سنگ های دنیا باشید. اینجا سالنی است با فضایی گسترده که در قسمت زیر برج قرار گرفته است. ۲۵ ویترینی که از آنها جهت نمایش مجموعه های فرهنگی هنری و اشیای باستانی استفاده می شود هر بازدید کننده ای را میخکوب می کنند؛ «در حال حاضر موزه دیدنی سنگ و گوهر در این تالار قرار گرفته که شامل ۳۷۱ نوع سنگ و گوهر قیمتی است که در نوع خود بی نظیرند.»

برج آزادی

نمایی_از_برج_آزادی